Nhận thức chung trên các lĩnh vực của ngành

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, lĩnh vực bưu chính không chỉ là chuyển phát mà gốc phải là tạo ra thương mại điện tử, mua bán online. Không làm cái gốc mà chỉ làm cái ngọn thì rồi sẽ không còn chỗ sống. Hạ tầng số Việt Nam bao gồm hạ tầng viễn thông, hạ tầng dữ liệu, hạ tầng công nghệ như dịch vụ và các nền tảng số có tính hạ tầng. Hạ tầng số Việt Nam thì phải dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn. Hạ tầng này phải được ưu tiên đầu tư, hiện đại hoá và đi trước một bước để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số và công dân số.

Chuyển đổi số (CĐS) là một phương thức phát triển mới giúp đẩy nhanh, rút ngắn quá trình công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH) đất nước. CNH là CĐS lĩnh vực chế biến, chế tạo. HĐH là CĐS toàn diện, cả kinh tế, văn hoá, xã hội, chính trị và môi trường. Thời CĐS thì phải có đầu tư tập trung. Thời công nghệ thông tin (CNTT) thì mỗi cấp, mỗi đơn vị một hệ thống CNTT riêng biệt, vì vậy mà ngân sách CNTT chia hết cho từng bộ, ngành, từng địa phương, không còn ngân sách cho các hệ thống dùng chung. Nhưng đặc trưng cơ bản nhất của thời CĐS là các nền tảng số dùng chung. Một nền tảng, một phần cứng, một phần mềm dùng chung cho cả trung ương, cho cả các bộ, ngành, các địa phương và cả 10.500 xã dùng chung. Bởi vậy, ngân sách CNTT phải dành ra 10-20% để đầu tư các nền tảng quốc gia dùng chung, sau đó còn lại mới chia ra cho các bộ, ngành, địa phương.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chỉ ra rằng, trong không gian mạng thì người nào nắm nền tảng số người đó nắm dữ liệu, và vì nắm dữ liệu mà người đó quyết định tất cả. Bởi vậy, CĐS Việt Nam mà không dựa trên các nền tảng số Việt Nam thì người hưởng lợi chính từ CĐS Việt Nam lại không phải Việt Nam. An toàn số mức cơ bản để bảo vệ cho mọi người dùng viễn thông, Internet phải là trách nhiệm của nhà mạng. Phát triển công nghiệp công nghệ số Việt Nam thì đi từ dịch vụ tới công nghiệp rồi từ đó tới công nghệ. Không làm chủ, không phát triển công nghệ lõi thì không thể cường thịnh. Truyền thông chính sách là một chức năng của chính quyền các cấp. Bởi vậy chính quyền các cấp phải tổ chức bộ máy và có ngân sách hàng năm cho công tác truyền thông chính sách, đặt hàng cho báo chí. Công nghệ số đã tạo ra quá nhiều thông tin, nhưng ít tạo ra tri thức và sự thấu hiểu. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh “Đã đến lúc công nghệ số phải giúp con người tạo ra nhiều hơn tri thức và sự thấu hiểu từ quá nhiều thông tin, quá tải thông tin”.

Một số quan điểm chỉ đạo mới

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, muốn phát triển bền vững, muốn đi nhanh, đi xa thì cần lý luận. Ứng biến, linh hoạt ngắn hạn thì cũng phải kết hợp với các định hướng, mục tiêu trung và dài hạn. Chỉ có như vậy thì các hành động ngắn hạn mới dẫn đến mục tiêu dài hạn. Lý luận thì không chỉ ở tầm quốc gia mà phải ở cả tầm của các tổ chức. Một thế giới vạn biến thì các tổ chức, thậm chí đến mức các cá nhân phải giữ cái bất biến, đó có thể là lý luận, là ngôi sao dẫn lối.

Muốn phát triển nhanh và bền vững thì phải đi đều 2 chân. Một là, phổ cập nhanh cái cơ bản thông qua các nền tảng số dùng chung toàn quốc. Hai là, đi nhanh về cái mới thông qua một số đầu tàu. Từ cái mới đã được các đầu tầu triển khai thành công thì nhanh chóng biến thành cái cơ bản để phổ cập là công việc quan trọng của quản lý nhà nước.

Thể chế thì cần diễn giải, giải thích thống nhất, thông qua một đầu mối duy nhất. Để tránh việc đơn vị thực thi, các cơ quan, đơn vị quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra, giám sát của Đảng, Quốc hội, Chính phủ hiểu khác nhau, diễn giải khác nhau. Khi khác nhau thì cần có cơ quan duy nhất phân xử đối với từng lĩnh vực, từng cấp ban hành thể chế. Để phát triển nhanh, bền vững và bao trùm thì công nghệ số phải là lực lượng sản xuất cơ bản, nhân tài số là nguồn lực cơ bản và đổi mới sáng tạo số là động lực cơ bản.

Một số nhiệm vụ cụ thể của ngành, lĩnh vực

Về triển khai lắp đặt các trạm BTS, thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông thường xuyên nhắc nhở các địa phương triển khai lắp đặt các trạm BTS, gắn với quy hoạch của ngành, nhưng đến nay các tỉnh vẫn làm quy hoạch chưa tốt. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ tiếp tục hướng dẫn thêm về việc lập quy hoạch phát triển, đôn đốc trực tiếp gửi cho lãnh đạo chính quyền địa phương để hỗ trợ doanh nghiệp viễn thông phát triển hạ tầng. Đồng thời, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ chủ trì, làm việc với các bộ, ngành liên quan để có hướng dẫn cụ thể để các doanh nghiệp viễn thông được tham gia cùng các địa phương xây dựng quy hoạch hạ tầng viễn thông thụ động, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật.

Đối với việc triển khai các nền tảng cơ bản, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng giao các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông khẩn trương triển khai xây dựng các nền tảng về thương mại hóa 5G và điện toán đám mây (Cloud). Các giải pháp đảm bảo an toàn số ở mức cơ bản cho người dân trên không gian mạng. Thúc đẩy phát triển trợ lý ảo cho công chức, viên chức và xây dựng nền tảng mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt; nền tảng đào tạo kỹ năng số cho người dân, Tổ công nghệ số cộng đồng, cán bộ, công chức.

Xây dựng nền tảng Chuyển đổi số cho các cơ quan báo chí. Nền tảng Chuyển đổi số cho các trường đào tạo, dạy nghề và đại học. Xây dựng và hoàn thiện Chiến lược phát triển công nghiệp công nghệ số Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030; Chiến lược phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2035; Chiến lược Dữ liệu quốc gia đến năm 2030. Hoàn thiện hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật, hướng dẫn xây dựng đơn giá cho các lĩnh vực mà Bộ quản lý theo hướng sát với thị trường.

Xuân Hiến.